कॅटरॅक्ट (मोतीबिंदू) ही डोळ्याच्या लेन्समध्ये दाट, ढगाळ क्षेत्र तयार झाल्यामुळे होणारी डोळ्याची स्थिती आहे. हे वृद्ध लोकांमध्ये मोठ्या प्रमाणात सामान्य आहे आणि जर उपचार न करता सोडले तर आंशिक किंवा संपूर्ण अंधत्व येऊ शकते.
कॅटरॅक्ट कशामुळे होतो?
कॅटरॅक्ट (मोतीबिंदूचे) केवळ एक कारण नाही. ज्येष्ठांमध्ये हे सामान्य असले, तरी भारतात मोतीबिंदूचा परिणाम वयाच्या पन्नाशीतील व्यक्तींनाही होत असल्याचा ट्रेंड आला आहे!
याचे एक कारण म्हणजे भारतात मधुमेहाचे वाढते प्रमाण. मधुमेह आणि वाढत्या वयाव्यतिरिक्त, मोतीबिंदूची काही कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
ऑक्सिडंट्सचे अतिउत्पादन, म्हणजे ऑक्सिजन रेणू जे सामान्य दैनंदिन जीवनामुळे रासायनिकरित्या बदलले गेले आहेत
धूम्रपान
अल्ट्राव्हायोलेट रेडिएशन
स्टिरॉइड्स आणि इतर औषधांचा दीर्घकालीन वापर
मधुमेहासारखे काही विशिष्ट आजार
डोळ्याला झालेल्या मागील जखमांमुळे आघात
रेडिएशन थेरप
कॅटरॅक्टचे प्रकार
कॅटरॅक्ट (मोतीबिंदू) हा केवळ एकाच प्रकारचा असतो आणि तो केवळ वृद्धापकाळाशी संबंधित असतो, असा गैरसमज लोक सहसा बाळगतात.
मात्र, हे खरे नाही. मोतीबिंदू वेगवेगळ्या प्रकारचा असू शकतो, त्याचे कारण आणि डोळ्याच्या कोणत्या भागावर त्याचा परिणाम होत आहे यावर अवलंबून असते. खाली मोतिबिंदूचे विविध प्रकार आहेत:
- न्यूक्लिअर कॅटरॅक्ट: भिंगाच्या मधोमध तयार होऊन न्यूक्लिअस (डोळ्याच्या मध्यभागी) पिवळसर/तपकिरी रंगाचे होतो.
- कॉर्टिकल कॅटरॅक्ट: वेजच्या आकाराचा, न्यूक्लिअसच्या काठाभोवती तयार होतो.
- पोस्टेरियर कॅप्स्युलर कॅटरॅक्ट : इतर मोतीबिंदूंच्या तुलनेत खूप वेगाने तयार होतात आणि डोळ्याच्या लेन्सच्या मागील भागावर परिणाम करतात.
- जन्मजात कॅटरॅक्ट: मोतीबिंदूचा एक प्रकार जो वाढत्या वयामुळे उद्भवत नाही परंतु बाळाच्या पहिल्या वर्षात जन्मापासूनच असतो किंवा तयार होतो.
- दुय्यम कॅटरॅक्ट: मधुमेह आणि काचबिंदूसारख्या दुसऱ्या रोगामुळे किंवा मूलभूत आरोग्याच्या स्थितीमुळे उद्भवते. याव्यतिरिक्त, स्टिरॉइड्स आणि इतर औषधांचा वापराने देखील मोतीबिंदू होऊ शकतो.
- ट्रॉमॅटिक कॅटरॅक्ट: कधीकधी, डोळ्याला दुखापत झाल्यानंतर ट्रॉमा मोतीबिंदू विकसित होऊ शकतात, हे होण्यास देखील कित्येक वर्षे लागू शकतात.
- रेडिएशन कॅटरॅक्ट : एखाद्या व्यक्तीला कर्करोगाच्या रेडिएशन उपचारानंतर तयार होतो.
कॅटरॅक्ट रोखण्याचा काही मार्ग आहे का?
होय, कॅटरॅक्ट (मोतीबिंदू) प्रामुख्याने आपल्या डोळ्याचे आरोग्य आणि एकूणच आरोग्य आणि कल्याण टिकवून प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. मोतीबिंदू रोखण्याच्या काही मार्गांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
यूव्हीबी(UVB) किरणांपासून आपल्या डोळ्यांचे संरक्षण करण्यासाठी उन्हात सनग्लासेस घाला.
नियमित डोळ्यांच्या तपासणीसाठी जा, विशेषत: जर आपल्याला सामान्यत: डोळ्याच्या समस्येचा सामना करावा लागला असेल किंवा 65 वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे असेल तर.
धूम्रपान बंद करा!
अँटीऑक्सिडंट्स असलेली फळे आणि भाज्यांचे नियमित सेवन करा.
जसे की हे इतर रोगांपासून बचाव करण्याबरोबर देखील जाते - नेहमी प्रयत्न करा आणि निरोगी वजन टिकवून ठेवा.
आपल्याला मधुमेह असल्यास, आपल्या मधुमेहाची पातळी नियंत्रित ठेवा.
कॅटरॅक्टशी संबंधित काही जोखीम घटक आहेत का?
होय, असे काही लोक आहेत ज्यांना दुर्दैवाने इतरांपेक्षा कॅटरॅक्ट ( मोतीबिंदू) होण्याची शक्यता जास्त असते. यापैकी काही जोखीम घटकांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
वाढते वय
भारी अल्कोहोलचे सेवन
नियमित धूम्रपान
लठ्ठपणा
उच्च रक्तदाब
आधी झालेल्या डोळ्याच्या दुखापती
मोतीबिंदूंचा कौटुंबिक इतिहास
खूप जास्त सूर्यप्रकाश
मधुमेह
क्ष-किरण आणि कर्करोगाच्या उपचारांमधून रेडिएशनचा संपर्क
