नोकरदार व्यक्ती आणि एचयूएफ साठी इन्कम टॅक्स स्लॅबबद्दल सर्व काही

2022-23 हे आर्थिक वर्ष संपत आले असताना, आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी आपल्या टॅक्सचे नियोजन करतानाच आपल्या टॅक्स लायबिलिटीचा आढावा घेण्याची आणि वर्षभरासाठी इन्कम टॅक्स भरण्याची तयारी टॅक्सण्याची वेळ आली आहे. इन्कम टॅक्स रिटर्न्स फाइल करण्यासाठी पुरेसा वेळ शिल्लक असला तरी आर्थिक वर्ष 2022-23 आणि आर्थिक वर्ष 2023-24 या दोन्हींसाठी लागू असलेल्या विविध इन्कम टॅक्स स्लॅब आणि रेट्सबद्दल जाणून घेणे चांगले आहे.

भारतात प्रत्येक व्यक्ती, हिंदू अविभक्त कुटुंब (एचयूएफ), बिझिनेस, कॉर्पोरेट आणि अशा इतर आस्थापनांना इन्कम टॅक्स भरावा लागतो, जो दरवर्षी कॅलक्युलेट केला जातो. इन्कम टॅक्स अॅक्ट 1961 अंतर्गत नियमांनुसार इन्कम टॅक्सचे प्रशासन, संकलन आणि वसुली निश्चित केली जाते. 

तुमचा इन्कम टॅक्स तुमच्या उत्पन्नाच्या 5 हेडमधून मिळणाऱ्या कमाईच्या आधारे कॅलक्युलेट केला जातो, उदा.

• सॅलरी
• कॅपिटल गेन्समधून इन्कम
• बिझनेस किंवा व्यवसाय मधून इन्कम 
• हाऊस मालमत्तेची इन्कम
• इतर स्त्रोतांमधून इन्कम

आता सरकारने 60 वर्षांखालील व्यक्ती, सीनियर सिटीजन आणि सुपर सीनियर सिटीजनसाठी विविध टॅक्स स्लॅब लागू केले आहेत. कॅपिटल गेन्स वगळता सर्व स्त्रोतांमधून मिळणाऱ्या इन्कमवर या स्लॅब रेट्सनुसार टॅक्स आकारला जातो.

2022-23 आणि 2023-24 या आर्थिक वर्षांसाठी 60 वर्षांखालील सॅलरीड व्यक्ती आणि एचयूएफ साठी वैयक्तिक इन्कम टॅक्स स्लॅबची सविस्तर माहिती खालीलप्रमाणे आहे. 

केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023 नुसार, सॅलरीड व्यक्तींना इन्कम टॅक्स कायदा, 1961 च्या सेक्शन 87A अंतर्गत इन्कम टॅक्स सूट मिळू शकते. या सवलतीमुळे रु 7 लाखांपेक्षा कमी इन्कम असलेल्या व्यक्तींना नव्या टॅक्स प्रणालीनुसार किरकोळ टॅक्स रक्कम भरावी लागणार आहे. याचा अर्थ असा की जर तुमचा एकूण देय टॅक्स ₹25,000 पर्यंत असेल तर ही रक्कम संपूर्ण सूट असेल. आर्थिक वर्ष 2022-23 साठी ही मर्यादा ₹ 5 लाख ठेवण्यात आली होती. 

जुन्या टॅक्सप्रणालीनुसार दोन्ही आर्थिक वर्षांसाठी म्हणजेच ₹ 5 लाखांपर्यंतच्या इन्कमपर्यंत ₹12,500 ची टॅक्स सूट समान आहे.

आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी सेक्शन 87A अंतर्गत सूटचा क्लेम करण्यासाठी सॅलरीड व्यक्तींची पात्रता:

• भारतीय रहिवासी असणे आवश्यक आहे.
•  सेक्शन 80 अंतर्गत सर्व डीडक्शन्सनंतर एकूण उत्पन्न ₹7 लाखांपेक्षा जास्त नसावे.

एचयूएफ 87A अंतर्गत सवलतीसाठी अपात्र आहेत

[स्त्रोत]

जे सॅलरीड व्यक्ति आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी नवीन टॅक्स प्रणालीची निवड टॅक्सतात त्यांना केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023 द्वारे जाहीर केल्याप्रमाणे 1 एप्रिल 2023 पासून खालील डिडक्शन्स आणि फायदे सोडावे लागतील.

• सेक्शन 80C अंतर्गत कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी, लाईफ इन्शुरन्स प्रीमियम आणि सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधीमध्ये केलेली इन्वेस्टमेंट डीडक्शन्ससाठी उपलब्ध नाही.
• सेक्शन 80C आणि 80EE/ 80EEA अंतर्गत रु1.5 लाखांपर्यंतच्या होम लोनवरील इंटरेस्ट आणि मुद्दल रक्कम भरण्यावरील डिडक्शन यापुढे टॅक्ससूटसाठी क्लेम करता येणार नाही.
• सेक्शन 80E अंतर्गत स्टुडंट लोनच्या डेब्टवर भरलेले इंटरेस्ट.

[स्त्रोत]

जर आपण नवीन टॅक्स प्रणालीचा पर्याय निवडला असेल तर आपण मागील आणि चालू दोन्ही आर्थिक वर्षांसाठी खालील सूट आणि डिडक्शन्सचा फायदा घेऊ शकत नाही. 

• घरभाडे भत्ता (एचआरए), व्यक्तीचे भाडे आणि सॅलरी रचनेवर आधारित. 
• व्यावसायिक टॅक्स ₹2,500. 
• लीव्ह ट्रॅव्हल भत्ता(एलटीए) 
• करमणूक भत्त्यावरील डिडक्शन्स (सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी लागू).
• सेक्शन 24(b) अन्वये स्वमालकीच्या/ रिकाम्या मालमत्तेसाठी होम लोनच्या इंटरेस्ट पेमेंटचे डिडक्शन्स. 
• सेक्शन 24(b) अन्वये हाऊस मालमत्तेच्या खरेदी/बांधकाम/दुरुस्ती/पुनर्बांधणीसाठी ₹2 लाखांपर्यंतच्या इंटरेस्ट पेमेंटचे डिडक्शन्स.
• आयटी अॅक्टच्या सेक्शन 35(1)(ii), 35(2AA), 32AD, 33AB, 35(1)(iii), 33ABA, 35(1)(ii), 35CCC(a), and 35AD अंतर्गत टॅक्स डिडक्शन्स. 
• सेक्शन 32(ii) (a) अन्वये निर्दिष्ट केल्याप्रमाणे अतिरिक्त डेप्रीसीएशन.
• मागील वर्षांतील न वापरलेले डेप्रीसीएशन अॅडजस्ट करण्याचा पर्याय.
• चॅप्टर VI-A अंतर्गत निर्दिष्ट केलेल्या डिडक्शन्स जसे की 80IA, 80CCC, 80C, 80CCD, 80D, 80CCG, 80DDB, 80EE, 80E, 80EEA, 80DD, 80EEB, 80GG, 80IB, 80IAC, आणि 80IAB. 
• अल्पवयीन मुले, मदतनीस भत्ते व मुलांच्या शिक्षणासाठी भत्ते. 

[स्त्रोत]

जर सॅलरीड टॅक्सपेअर्सनी आर्थिक वर्ष 2023-24 साठी नवीन टॅक्स प्रणालीचा पर्याय निवडला तर त्यांना केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023 मध्ये जाहीर केलेल्या अतिरिक्त इन्कम टॅक्स डीडक्शन्सचा फायदा होऊ शकतो.

• तुम्ही केवळ त्यांच्या सॅलरीतून मिळणाऱ्या कमाईवर 'इन्कम फ्रॉम सॅलरीझ' या शीर्षकाखाली ₹ 50,000 च्या स्टँडर्ड डिडक्शनचा क्लेम करू शकता.
• इन्कमटॅक्स कायदा, 1961 च्या सेक्शन 80CCD (2) अन्वये एम्प्लॉयरने कर्मचाऱ्याच्या एनपीएस खात्यात कोणत्याही एनपीएस (राष्ट्रीय पेन्शन योजना) योगदानाचा फायदा मिळतो. मात्र, कर्मचाऱ्याच्या स्वत:च्या योगदानावर कोणत्याही प्रकारची टॅक्स डीडक्शन करता येत नाही. 
• खाजगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यासाठी जास्तीत जास्त डीडक्शन रक्कम त्यांच्या सॅलरीच्या 10% आहे, तर सरकारी कर्मचाऱ्यासाठी ही रक्कम त्यांच्या सॅलरीच्या 14% आहे.
• सेक्शन 80 JJAA अंतर्गत नवीन कर्मचाऱ्यांच्या कॉस्टच्या 30% पर्यंत डीडक्टीबल केले जाते.

[स्त्रोत]

2022-23 आणि 2023-24 या दोन्ही आर्थिक वर्षांसाठी लागू होणारी इन्कम टॅक्स डीडक्शन खालीलप्रमाणे आहे. नवीन टॅक्स प्रणालीचा पर्याय निवडणारे सॅलरीड व्यक्ती आर्थिक वर्ष 2022-23 साठी रिटर्न्स फाइल करताना आणि आर्थिक वर्ष 2023-24 टॅक्स रिटर्न्सचे नियोजन करताना या फायद्यांचा लाभ घेऊ शकतात.

• एम्प्लॉयर्सनी आपल्या कर्मचाऱ्याच्या एनपीएस आणि ईपीएफ आणि सेवानिवृत्ती खात्यांमध्ये एका आर्थिक वर्षात केलेले योगदान ₹ 7.5 लाखांपर्यंत टॅक्स सूटसाठी लागू होते.
• कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी खात्यातून मिळणाऱ्या इंटरेस्टवर 9.5% पर्यंत टॅक्स सूट देण्यात आली आहे.
• एनपीएस खात्यातून लम्पसम मॅच्युरिटीची रक्कम आणि टियर 1 एनपीएस खात्यातून अंशत: फंड विथड्रॉवल, या दोन्ही गोष्टी टॅक्समुक्त आहेत.
• पीपीएफ खात्यातून मिळणारे इंटरेस्ट किंवा मॅच्युरिटीच्या रकमेवर टॅक्स सूट.
• अपंग कर्मचाऱ्यांना प्रवास भत्ता, कर्मचाऱ्याचा प्रवास खर्च किंवा ट्रान्सफर कव्हर करण्यासाठी भत्ते, वाहन भत्ता, दैनंदिन भत्ते टॅक्स माफीसाठी पात्र आहेत, कर्मचाऱ्यांना शासकीय कर्तव्ये पार पाडण्यासाठी भत्ते आहेत.
• सेक्शन 10(15)(i) अन्वये पोस्ट ऑफिस बचत वैयक्तिक आणि संयुक्त खात्यांवरील इंटरेस्टवर अनुक्रमे ₹ 3,500 and ₹ 7,000 पर्यंतची सूट. 
• सेक्शन 10(10D) अंतर्गत आयुर्विमा कंपनीच्या खात्यातून मिळणाऱ्या मॅच्युरिटीच्या रकमेवर सूट देण्यात आली आहे. 
• सुकन्या समृद्धी खात्यातून मिळणारे इंटरेस्ट आणि मॅच्युरिटीच्या रकमेवर टॅक्स सूट.
• एम्प्लॉयरकडून ₹ 5,000 पर्यंत मिळणाऱ्या भेटवस्तूंना टॅक्स मध्ये सूट दिली जाऊ शकते.
• अशासकीय कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या मालकाकडून मिळणाऱ्या ग्रॅच्युटीच्या रकमेवर ₹20 लाखांपर्यंतची सूट. सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी संपूर्ण ग्रॅच्युटी टॅक्समुक्त आहे.
• अशासकीय कर्मचाऱ्यांना ग्रॅच्युटी मिळाल्यास त्यांना त्यांच्या कम्युटेड पेन्शनच्या 1/3 पर्यंत सूट मिळू शकते. जर त्यांना ग्रॅच्युटी मिळाली नाही, तर ते त्यांच्या कम्युटेड पेन्शनच्या 1/2 पर्यंत क्लेम करू शकतात.
• भाड्याच्या मालमत्तेसाठी घेतलेल्या होम लोनचे इंटरेस्ट टॅक्स डीडक्शनला पात्र आहे.
• रिटायरमेंटच्या काळात रजा एनकॅशमेंट होते.
• स्वेच्छा रिटायरमेंटसाठी एम्प्लॉयर्सकडून मिळणारे आर्थिक फायदे, ₹ 5 लाखांपर्यंत. 
• शैक्षणिक शिष्यवृत्ती, रिट्रेन्चमेंट नुकसान भरपाई आणि रिटायरमेंटसाठी आर्थिक फायदा.

[स्त्रोत]

आम्ही जुन्या टॅक्स प्रणालीअंतर्गत भत्ते आणि डीडक्शन्सच्या स्वरूपात काही इन्कम टॅक्स फायद्यांची यादी केली आहे ज्यामुळे 2022-23 आणि 2023-24 या आर्थिक वर्षांसाठी सॅलरीड व्यक्तींसाठी टॅक्स लायबिलिटी कमी होण्यास मदत होईल. हे आहेत:

• ₹50,000 पर्यंत स्टँडर्ड डिडक्शन.
• चार वर्षांच्या ब्लॉकमध्ये दोनवेळा रजा प्रवास भत्ता (एलटीए) आणि घरभाडे भत्ता (एचआरए).
• निवासी जागेत वापरल्या जाणाऱ्या दूरध्वनी व मोबाइलवरील खर्चाची रीमबर्समेंट. 
• पुस्तके, वृत्तपत्रे, नियतकालिके, जर्नल्स इत्यादींवर झालेल्या एक्सपेन्ससेसची टॅक्समुक्त रीमबर्समेंट कर्मचारी क्लेम करू शकतात.
• फूड कूपनवर होणारा एक्सपेनसेस.
• बिझिनेसच्या उद्देशाने एका शहरातून दुसऱ्या शहरात स्थलांतरित होण्यासाठी पुनर्वसन भत्त्यावर फायदा.
• हेल्थ क्लब सुविधा, कॅब सुविधा, भेटवस्तू किंवा व्हाउचर्स सारख्या एम्प्लॉयर्सने प्रदान केलेल्या विविध सुविधांवर फायदा.