फॉर्म 15G आणि फॉर्म 15H मधील डिफ्रंस काय आहे?
टॅक्स लिमिटपेक्षा कमी इन्कम असलेल्या व्यक्ती फॉर्म 15G किंवा फॉर्म 15H सबमिट करून इंटरेस्टवरील टीडीएस वाचवू शकतात. इन्कम टॅक्स अॅक्टच्या सेक्शन 194A अंतर्गत आर्थिक वर्षात ₹40,000 ची लिमिट क्रॉस केल्यावर बँक इंटरेस्ट इन्कमवर टीडीएस डीडक्ट करते. ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ही अमाऊंट ₹50,000 करण्यात आली आहे. येथे, दोन फॉर्मची उपलब्धता अनेकदा व्यक्तींना गोंधळात टाकते की त्यांना काय अॅप्लीकेबल आहे.
म्हणूनच व्यक्तींना योग्य फॉर्म निवडण्यात मदत करण्यासाठी 15G आणि 15H मधील डिफ्रंससंबंधी कॉम्प्रिहेन्सिव्ह ज्ञान असणे इसेंशियल आहे.
तर, फॉर्म 15G आणि फॉर्म 15H च्या छोट्या डिस्क्रिप्शनसह ही चर्चा सुरू करूया आणि त्यांच्यातील डिफ्रंस सह त्याचा पाठपुरावा करूया.
फॉर्म 15G म्हणजे काय?
फॉर्म 15G हा टॅक्सपेअरनी केलेला एक घोषणा फॉर्म आहे ज्यामध्ये ते बँकेला टीडीएस चे नॉन-डिडक्शन करण्याची विनंती करतात कारण त्यांचे इन्कम किमान सूट लिमिटपेक्षा कमी आहे.
इन्कम टॅक्स अॅक्ट 1961 काही विशिष्ट परिस्थितीत टॅक्स लायबिलिटीवर सवलत देतो. एखाद्या व्यक्तीचे टॅक्सेबल इन्कम ₹2,50,000 पेक्षा कमी असल्यास, ते इन्कम टॅक्स पे करण्यासाठी लायबल नाहीत.
येथे, व्यक्तींना मुदत ठेवींवर इंटरेस्ट मिळत असल्याने, बँका व्यक्तींच्या खात्यात इंटरेस्टची अमाऊंट जमा करण्यापूर्वी टीडीएस डीडक्ट करू शकतात. किंबहुना, टोटल इन्कम ₹2,50,000 ची लिमिट क्रॉस करत नसल्यास, व्यक्ती फॉर्म 15G वापरू शकतात आणि अमाऊंट ₹40,000 च्या पुढे गेली तरीही इंटरेस्ट इन्कमवरील टीडीएस डिडक्शन टाळू शकतात.
जर व्यक्तींनी फॉर्म 15G सबमिट केला तर ते फूल इंटरेस्ट इन्कम मिळवू शकतात कारण बँक कोणताही टीडीएस डीडक्ट करत नाही. फॉर्म 15G सबमिट करण्यास सक्षम होण्यासाठी, व्यक्तीचे वय 60 वर्षांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे.
आता तुम्हाला फॉर्म 15G बद्दल माहित आहे, 15G आणि 15H मधील डिफ्रंस अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यासाठी फॉर्म 16H वर लक्ष केंद्रित करूया.
फॉर्म 15H काय आहे?
फॉर्म 15H चे उद्दिष्ट फॉर्म 15G सारखेच आहे. याचा अर्थ व्यक्ती मुदत ठेवींमधून मिळणाऱ्या इंटरेस्टवर आर्थिक वर्षात टीडीएस डिडक्शनचा क्लेम करू शकतात.
हा फॉर्म विशेषतः 60 वर्षे वयापर्यंत पोहोचलेल्या व्यक्तींसाठी आहे. कृपया लक्षात घ्या, फॉर्म्सची वैधता एक वर्ष आहे. म्हणून, मुदत ठेवींमधून मिळणाऱ्या इंटरेस्टवर टीडीएस डिडक्शन मिळवण्यासाठी, व्यक्तींना प्रत्येक आर्थिक वर्षात फॉर्म 15H सबमिट करावा लागतो.
वर मेंशन केलेल्या दोन्ही फॉर्मच्या डेफिनेशन समजल्यावर, आम्ही आता 15G आणि 15H फॉर्म डिफ्रंसवर लक्ष केंद्रित करू शकतो.
फॉर्म 15G आणि 15H मधील डिफ्रंस
| घटक | फॉर्म 15G | फॉर्म 15H |
| पात्रता | व्यक्ती (कंपनी किंवा फर्म नाही). 60 वर्षांपेक्षा कमी वयाचे भारतीय निवासी या फॉर्मसाठी पात्र आहेत. | 60 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वय असलेले भारतीय निवासी या फॉर्मसाठी पात्र आहेत. |
| रीक्वायर दस्तऐवज | पॅन कार्ड | पॅन कार्ड |
| युजेस | एम्प्लॉयर्स प्रॉव्हिडंट फंड विथड्रॉवलवरील टीडीएस, पोस्ट ऑफिस डिपॉझिटवरील इंटरेस्ट, बँक ठेवींवरील इंटरेस्ट इन्कम, रेंटल इन्कमवरील इंटरेस्ट, लाइफ इन्शुरन्स पॉलिसी, कॉर्पोरेट बाँड आणि डिबेंचर्सचे इंटरेस्ट यासाठी व्यक्ती फॉर्म 15G वापरू शकतो. | मुदत ठेवी, कॉर्पोरेट बाँड, पोस्ट ऑफिस, इपीएफ विथड्रॉवल, रेंटमधून मिळणाऱ्या इंटरेस्टवर टीडीएस नॉन-डिडक्शनचा क्लेम करण्यासाठी फॉर्म 15H वापरला जाऊ शकतो. |
| फायदे | हा फॉर्म व्यक्तींना (60 वर्षांखालील) आर्थिक वर्षातील इंटरेस्ट इन्कम मधून टीडीएस डिडक्शनवर बचत करण्यास मदत करतो. [निवासी नसलेले-भारतीय किंवा एनआरआय व्यक्तींकडून फायद्यांचा क्लेम केला जाऊ शकत नाही.] | हा फॉर्म व्यक्तींना (60 वर्षांवरील) आर्थिक वर्षातील इंटरेस्ट इन्कम मधून टीडीएस डिडक्शनवर बचत करण्यास मदत करतो.[निवासी नसलेले-भारतीय किंवा एनआरआय व्यक्तींकडून फायद्यांचा क्लेम केला जाऊ शकत नाही.] |
| विरुद्ध इशू करणे | हा फॉर्म 60 वर्षांपेक्षा कमी वय असलेल्या मुदत ठेव धारकासाठी इशू केला जातो. | हा फॉर्म मुदत ठेव धारक आणि 60 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाच्या आवर्ती ठेव धारकांविरुद्ध इशू केला जातो. |
| इशुअर | इन्कम टॅक्स डिपार्टमेंट आणि भारतातील सगळ्या मेजर बँक फॉर्म 15G इशू करतात. | इन्कम टॅक्स डिपार्टमेंट आणि भारतातील सगळ्या मेजर बँक फॉर्म 15H इशू करतात. |
| वेळ कालावधी | आर्थिक वर्ष 2021-22 साठी, फॉर्मची वैधता संपूर्ण 1 वर्षासाठी म्हणजे 2022-23 पर्यंत राहील. | आर्थिक वर्ष 2021-22 साठी, फॉर्मची वैधता संपूर्ण 1 वर्षासाठी म्हणजे 2022-23 पर्यंत राहील. |
| वेरीफिकेशन | वैधता स्थिती ई-फाइलिंग पोर्टलद्वारे केली जाऊ शकते. | वैधता स्थिती ई-फाइलिंग पोर्टलद्वारे केली जाऊ शकते. |
फॉर्म 15G साठी एका वर्षासाठी टोटल इंटरेस्ट इन्कम त्या वर्षाच्या सूट लिमिटपेक्षा कमी असावे. 2021-22 [AY 2022-23] आर्थिक वर्षासाठी ती अमाऊंट ₹2.5 लाख आहे.
फॉर्म 15G आणि फॉर्म 15H मधील डिफ्रंसबद्दल विचार करणार्‍या व्यक्तींना आता वर मेंशन केलेल्या भागातून डिटेलमध्ये उत्तर मिळू शकते. त्यामुळे, ते त्यांच्या वयानुसार फॉर्म क्रमांक सहज ओळखू शकतात आणि इंटरेस्ट इन्कमवर नॉन-डिडक्शनसाठी क्लेम करू शकतात.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
एखादी कंपनी किंवा फर्म इंटरेस्टवरील टीडीएस डिडक्शनसाठी अर्ज करू शकते आणि फॉर्म 15G सबमिट करू शकते?
नाही, एखादी कंपनी किंवा फर्म इंटरेस्टवरील टीडीएस डिडक्शनसाठी अर्ज करू शकत नाही आणि फॉर्म 15G सबमिट करू शकत नाही.
हिंदू अनडिव्हाइडेड फॅमिलीसाठी (HUF) फॉर्म 15H उपलब्ध आहे का?
नाही, हिंदू अनडिव्हाइडेड फॅमिलीसाठी (HUF) फॉर्म 15H उपलब्ध नाही.
भारतातील निवासी नसलेले, फॉर्म 15G आणि 15H च्या फायद्यांचा क्लेम करू शकतात का?
नाही, भारतातील निवासी नसलेले फॉर्म 15G आणि 15H च्या फायद्यांचा क्लेम करू शकत नाहीत.